In 2017, op 1 augustus, is het precies vijftig jaar geleden dat Zwollerkerspel onderdeel werd van Zwolle. Reden voor een boek over deze plattelandsgemeente, die zo onlosmakelijk was verbonden met de stad.
In opdracht van Uitgeverij Waanders & De Kunst schrijf ik daarom Zwollerkerspel: een gordel van groen rondom de stad, een geschiedenis van bijna dertig buur(t)schappen en zes dorpen. Het wordt een rijk geïllustreerde publicatie met een omvang van meer dan 200 pagina’s. In de loop van de komende negen maanden zal ik de lezers en lezeressen van mijn blog zo nu en dan alvast een inkijkje bieden in het boek, dat eind mei volgend jaar moet gaan verschijnen. Maar eerst een korte inleiding.
De gemeente Zwollerkerspel, officieel ontstaan op 23 oktober 1802, bestond uit 33 woonkernen ofwel 6 dorpen en 27 buur(t)schappen of gehuchten. Per 1 augustus 1967 werd deze gemeente verdeeld over het toenmalige Genemuiden, Hasselt, Heino, IJsselmuiden en Zwolle.Voor Zwolle betekende dit een vergroting van het grondgebied van ongeveer twintig naar ruim honderd vierkante kilometer en een toename van het inwonertal met bijna dertienduizend.
In een geschiedenis van Zwollerkerspel en zijn voorloper, het Schoutambt van Zwolle, gaat het primair om de relatie met de stad en in mindere mate met die van andere aangrenzende plaatsen. Want in alles was de stad leidend. Of het nu bestuur, handel en economie, rechtspraak of infrastructuur betrof. Tegelijkertijd werd Zwolle gevoed door het landelijk gebied buiten haar muren. De boeren brachten dáár hun producten en dreven dáár hun handel. Nadat het Schoutambt in 1802 de status van een zelfstandige gemeente had gekregen, veranderde wel de bestuurlijke relatie, maar bleef verder veel bij het oude.
Steeds meer echter, betekenden de geografische grenzen voor de stad ook de grenzen van de verdere groei. Voortdurend nam het inwonertal toe en bleef de industrie om ruimte schreeuwen. In 1966 kende de landelijke overheid aan Zwolle in de Tweede Nota Ruimtelijke ordening een belangrijke rol toe als groeikern: de stad moest rond het jaar 2000 ongeveer 250.000 inwoners hebben. Het leidde tot de beslissing om de stad en de plattelandsgemeente per 1 augustus 1967, onder de naam Zwolle, samen te voegen. Zwollerkerspel was daarmee verleden tijd.
De geschiedenis van deze gemeente kan niet los worden gezien van de geschiedenis van de stad en daarmee van de in 2005 verschenen Geschiedenis van Zwolle van Jan ten Hove.
Een gordel van groen rondom de stad borduurt daarop (ook in de ondertitel) logischerwijze voort; met de chronologie als leidende factor en daarbij eigen gezichtspunten en accenten. Alle buur(t)schappen en dorpen komen, in de loop van het boek aan bod.
Vaste en doorlopende thema’s in de tijd - zoals bestuurlijke, economische en landschappelijke ontwikkelingen - worden op relevante plaatsen afgewisseld met meer tijdgebonden onderwerpen; de schets van een persoon, de beschrijving van een gebouw et cetera.
Het accent binnen de hoofdstukken ligt op de periode die handelt over de zelfstandige gemeente Zwollerkerspel, dus de jaren 1802-1967. Het laatste hoofdstuk heeft het karakter van een epiloog in beeld(en), zij het met een korte schets van de laatste vijftig jaar, een dito ‘state of the art’ anno 2017 en een interview met burgemeester Henk Jan Meijer van Zwolle.